Laatste optreden wethouder Jan den Uil in raad

Het is vrijdagochtend. Het stof is opgetrokken na de emotionele raadsvergadering van donderdagavond waarin Jan den Uil zijn afscheidsverhaal hield. Is het terecht en is het in het belang van Lansingerland dat hij zijn wethoudersfunctie heeft neergelegd.

Ja, het is terecht dat hij zelf opstapt. Dat komt door de harde realiteit, dat er geen basis meer is voor politiek functioneren voor wie de schijn tegen zich heeft. Hij is politiek beschadigd door een onderzoeksrapport van het commerciële bedrijf Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING) en de al maanden aanhoudende ongefundeerde aanvallen van raadslid Neeleman.

Bing heeft geconstateerd dat er van de kant van Jan den Uil geen sprake is van corruptie, zelfverrijking, bevoordeling van zijn bedrijf en bevoordeling van derden. Een drietal zaken in zijn Bergschenhoekse wethouderstijd in periode 2001-2006 roepen de schijn van belangenverstrengeling op, zegt het BING rapport. Maar de beoordeling van BING waaruit dit zou moeten blijken is juridisch volstrekt onvoldragen. Voor de periode na de start van de gemeente Lansingerland in 2007 heeft BING in zijn bevindingen van de onderzoeksdossiers geen overtreding van integriteitregels vastgesteld.

Is het in het belang van Lansingerland dat hij is afgetreden. Nee, dat is het niet. Jan den Uil heeft tot de dag van vandaag veel betekend voor de woningbouw in Lansingerland. In een slechte economie waarin harde klappen in de woningbouw vallen worden in Lansingerland zo’n 300 woningen per jaar gebouwd. Ja, minder dan de planning, maar meer dan in heel veel andere gemeenten. Dit kan zeker op het conto van Jan den Uil worden geschreven. We moeten maar afwachten of zijn opvolger dat ook voor elkaar krijgt.

Hoe gaat het nu verder. In de raad is afgesproken dat op korte termijn de gehele raad gaat brainstormen over integriteit met ondersteuning van een externe voorzitter, met expertise betreffende integriteit. Wat kunnen wij als raadsleden doen en wat mogen we niet doen om ons integer handelen te waarborgen. Ook de burgemeester en de wethouders zullen deelnemen aan de brainstormbijeenkomst. Wat Leefbaar 3B betreft zal de professionele ondersteuning niet van BING zijn.

Wat doet de aanstichter van dit alles, Eddy Neeleman? Hij blijft volhouden dat Jan den Uil corrupt is geweest, ondanks het feit dat BING dat heel duidelijk klip en klaar aangeeft dat dat niet zo is. In de Heraut van 31 oktober geeft Neeleman aan dat hij nu burgemeester Van Vliet op de korrel wil nemen. Hij houdt dus niet op. Dat was nog wel de illusie van bijna alle fracties toen in mei BING de opdracht voor het onderzoek kreeg. De werkelijkheid is helaas het tegenovergestelde, dat is nu wel duidelijk en is precies wat de fractie van Leefbaar 3B verwachtte en de reden was dat wij de kosten van het dure BING rapport niet wilden uitgeven.

Is Neeleman nou wel de Robin Hood van de integriteit? Hoe is het met zijn eigen integer handelen gesteld. Begin 2011 is Neeleman uit de fractie van Leefbaar 3B gezet. Waarom zijn bestuur en fractie daar toe overgegaan? Hij maakte regelmatig vertrouwelijke informatie openbaar en trad op als persoonlijk adviseur van een inwoner die een geschil had met de gemeente. Voor dit laatste heeft hij toen van de burgemeester een berisping gekregen, omdat de gemeentewet heel duidelijk aangeeft dat dat verboden is. Nadat Neeleman geen lid meer was van de fractie en van Leefbaar 3B had Neeleman zijn raadszetel moeten teruggeven aan Leefbaar 3B. Dat heeft hij niet gedaan, ondanks het feit dat hij daarvoor in december 2009 zijn handtekening heeft gezet. Alles overziend valt op het integer handelen van raadslid Neeleman veel aan te merken.

Leefbaar 3B neemt met dank voor wat hij voor de gemeenschap deed en met pijn in het hart afscheid van wethouder Jan den Uil.

Spreekbeurt 1^e termijn in de raad van 1 november 2012 van fractievoorzitter Jan Pieter Blonk

Voorzitter,

Het vertrek van wethouder Jan den Uil en vooral de aanleiding daartoe zegt niet alleen iets van hem, maar in niet mindere mate van het college en de wijze van werken van ons als raad. Ik kom daar later op terug.

De basis van de mogelijkheid van belangenverstrengeling lag in het dubbele van het zoeken van een vakman wethouder, die tegelijkertijd nog inkomsten moest hebben, omdat het van 2001 t/m 2008 om een halftimefunctie ging. Die vakman was Jan den Uil en het gevaar van verstrengeling werd als eerste en herhaaldelijk door hem vastgesteld. Hij heeft dat in zijn Bergschenhoekse tijd herhaaldelijk zelf gesignaleerd en het rapport maakt daar melding van. Dat pleit voor hem, zoals het ook voor hem pleit dat hij er alles aan heeft gedaan om de banden met het bedrijf in zakelijk opzicht te beëindigen. Ook de colleges, zowel het vorige als dit, pleiten voor hem met betrekking tot zijn betrouwbaarheid, zoals ook zijn eigen verzoek om een BING onderzoek een teken is, dat hij alle vertrouwen in de uitkomst daarvan mocht hebben.

En toch is het gebeurd. Is hij een paar keer over de grens gegaan van wat voor een wethouder is toegestaan, zegt het BING-rapport. In een tijd waarin de overheid vrijwel dagelijks in het nieuws is met betrekking tot integriteit en het ontbreken daarvan, ligt het oordeel voor de hand. “Fout, en dus weg wezen.” Verschil met wat elders in het land is gebeurd, is dat bij Jan den Uil geen sprake is geweest van zelfverrijking, dan wel van bevoordeling van het bedrijf waarvan hij deel uit maakte of bevoordeling van derden. Geen fraude en geen corruptie zegt BING.

En dan zijn er natuurlijk de rollen van college en raad.

Het rapport gaat terug tot het aantreden van wethouder Den Uil in 2001. De gemeente Bergschenhoek was toen in verwarring. Het college bestond na het vertrek van de twee wethouders/raadsleden alleen uit de burgemeester. In die begin hectiek speelde een belangrijk, in het rapport genoemd, dossier. Verder hebben alle in het BING rapport genoemde belastende dossiers betrekking op de periode voor de vorming van Lansingerland. Eén van die belastende dossiers heeft een doorloop in 2007.

Het vorige college heeft door het vaststellen van de Gedragscode 2007, in de collegevergadering van 29 januari 2008, een forse aanscherping betreffende integriteit doorgevoerd.

Het huidige college heeft de “Gedragscode Collegeleden Lansingerland 2011” voorgesteld aan de gemeenteraad en is door de raad vastgesteld op 24 november 2011. De raad heeft met deze gedragscode 2011 een nog verdere aanscherping doorgevoerd.

Leefbaar 3B vindt dat het college en raad in januari 2008 en in november 2011 veel heeft gedaan om mogelijke problemen t.a.v. integriteit te voorkomen. Het handelen van het college in de dagelijkse praktijk laat in de verslaglegging van collegevergaderingen zien dat de collegeleden serieus omgaan met de vastgestelde integriteitregels. Ondanks dat willen wij het college de volgende vraag stellen:

• Heeft het college met de “Gedragscode Collegeleden Lansingerland 2011” voldoende instrumenten om problemen t.a.v. integriteit zo veel als mogelijk is te voorkomen?

Zowel in zijn Bergschenhoekse tijd als in 2007 en 2010 kreeg Jan den Uil bij de verschillende wethoudersbenoemingen het vertrouwen van de raad en de raad had alle keren wetenschap van zijn nevenfunctie. Een vertrouwen, dat daarna slechts door één van ons bij herhaling aan de orde werd gesteld met het uiten van verdenkingen en beschuldigingen, zonder dit waar te maken. Het was het college dat op verzoek van de wethouder zelf met het voorstel tot een onderzoek kwam, omdat Jan den Uil herhaaldelijk het mikpunt van kritiek was en zich onvoldoende in staat achtte om een en ander effectief uit de wereld te krijgen.

Het resultaat is, dat twee maanden voordat aan de combinatie van functies een einde komt, Jan den Uil is afgetreden. En dat niet omdat hij het vertrouwen van de meerderheid van de raad heeft verspeeld, maar door de harde realiteit, dat er geen basis meer is voor politiek functioneren voor wie de schijn tegen zich heeft. En dat alles voor ons in de wetenschap geen garantie te hebben, dat nu niet een volgende in deze zaal aan ongemotiveerde verdenking wordt bloot gesteld.

Kortom, het einde aan een affaire, die niet alleen veel geld heeft gekost, maar vooral veel persoonlijk leed heeft veroorzaakt en zeker niet in het belang van onze gemeente is.

Wij van Leefbaar 3B nemen met dank voor wat hij voor de gemeenschap deed en met pijn in het hart afscheid van deze wethouder.

Voorzitter,

Tot slot heb ik nog twee vragen aan de heer Werkman van BING.

In Nieuwsuur op Ned. 2 heeft u vorige week donderdag een lans gebroken voor het preventief screenen van wethouders. U heeft ook aangegeven dat uw bureau daartoe is toegerust en veel ervaring heeft. Nu is het zo dat wethouder Jan den Uil, net als trouwens alle andere wethouders, in november vorig jaar zo’n screening van BING heeft ondergaan.

Vragen:

• Hoe kan het dat uw bedrijf BING nu tot deze beoordelingen komt en in december vorig jaar, toen ook met de wetenschap van de nevenfunctie van wethouder Den Uil, in de rapportage van de screening mogelijke risico’s niet hebt aangegeven of vermeld hebt dat meer onderzoek nodig is?

Moet ik concluderen dat uw screening eigenlijk niet zo veel heeft voorgesteld?